Teksty i teksty kultury na maturze z języka polskiego

Przeglądając arkusze maturalne, na pewno niejednokrotnie spotkaliście się z wyrażeniem: odwołaj się do tekstu(ów)/tekstu(ów)kultury. Niejednego z Was na pewno wprawiło to kiedyś w konsternację, a podanie kilku przykładów z literatury okazało się nie lada wyzwaniem. Czym jest tekst, wie każdy. Ale czy jest to to samo co tekst kultury? I tak i nie. Na czym polegają różnice? Co może być tekstem kultury? Aby poznać odpowiedzi na te pytania, koniecznie przeczytajcie nasz artykuł.

I. kiedy proszą Cię o odwołanie się do fragmentu tekstu

Pisząc pracę na maturze, konieczne jest odwołanie się do tekstu źródłowego. W wyżej wymienionym poleceniu, egzaminator oczekuje od Ciebie, że powołasz się na tekst dołączony do arkusza maturalnego. Możesz to zrobić na dwa sposoby:

1. zacytować fragment utworu, a następnie szczegółowo go omówić i zinterpretować najistotniejsze elementy;

2. nawiązać do materiału źródłowego w sposób pośredni, używając opisywanego fragmentu jako argumentu.

II. kiedy proszą Cię o odwołanie się do innych fragmentów tekstu/całego tekstu

Często zdarza się tak, że oprócz nawiązania do fragmentu tekstu źródłowego, należy odwołać się do innych, niezawartych w arkuszu fragmentów utworu. Takie polecenie może się zdarzyć wówczas, gdy tekstem źródłowym jest fragment utworu z gwiazdką –czyli tekstu obowiązkowego dla wszystkich uczniów szkół średnich. Taki przypadek miał miejsce w 2018 roku na maturze podstawowej z języka polskiego w nowej formule. Spójrzmy:

Tęsknota – siła niszcząca czy budująca ludzkie życie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Lalki, całej powieści Bolesława Prusa oraz wybranego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć conajmniej 250 słów.

Czym natomiast jest wybrany tekst kultury? O tym za chwilę.

III. kiedy proszą Cię o odwołanie się do innych tekstów

W tym wypadku sprawa wygląda bardzo podobnie, jak w przypadku konieczności odwołania się do całej powieści. Różnica polega wyłącznie na tym, że musi być to inny tekst niż ten, który został podany w źródle. Ważne jest natomiast to, że kiedy egzaminator prosi nas o odwołanie się do innego tekstu, wciąż ma na myśli konkretne sceny z utworu, które w jakiś sposób łączą się (lub zupełnie wręcz przeciwnie, jeśli chcemy podważyć tezę) z tekstem źródłowym.

Musisz również pamiętać, że choć klasyka literatury jest bardzo mile widziana w wypracowaniach maturalnych, to jeśli nic nie przychodzi Ci do głowy, możesz odwołać się do swojej ulubionej książki lub tej, którą ostatnio czytałeś. Warunek jest jeden: przytoczenie takiego tekstu musi być uzasadnione. W jaki sposób? Na przykład w obu powieściach powinien znajdować się ten sam motyw, zbliżona narracja lub sylwetki postaci zostały wykreowane w podobny sposób. Wszystko zależy wyłącznie od celu przygotowywanej pracy.

IV. kiedy proszą Cię o odwołanie się do innych tekstów kultury

Wreszcie przechodzimy do punktu kulminacyjnego, czyli informacji o tym, czym właściwie jest tekstu kultury. Otóż tekst kultury to pojęcie o wiele szersze niż tekst.Tekstem kultury może być bowiem zarówno dzieło pisane, jak i film, obraz, tekst piosenki, opera, spektakl itp. Co to oznacza? Odpowiedź jest prosta. Kiedy musisz odwołać Cię do wybranego tekstu kultury, możesz odwołać się niemal do każdego rodzaju dzieła, które w jakiś sposób może nawiązywać do tekstu źródłowego.

Podsumowując, po raz kolejny przekonujemy się, jak istotne jest czytanie ze zrozumieniem oraz, jak dobrze jest znać wymogi formalne egzaminu dojrzałości. Takie rozeznanie to pierwszy krok do zdania matury z satysfakcjonującym rezultatem.

 

 

Artykuł napisany przez: