Liczy się własne zdanie, wiedza, kreatywność, czytanie, pisanie, wrażliwość, funkcjonalne
wykorzystywanie obowiązujących na maturze zasad. Nie bez znaczenia jest także przyjemność
z uczestniczenia w kursie.
Nauczyciel prowadzi wykład oraz dyskusję, udziela ogólnych, a także zindywidualizowanych
porad i wskazówek.
I Wypracowanie maturalne
Praktyczne ćwiczenie elementów wypracowania maturalnego, w tym:
spełnienie kryteriów obowiązkowych,
ćwiczenie kompozycji tekstu,
ćwiczenie zdań analitycznych i informacyjnych,
ćwiczenie metod nawiązywania do lektur i wprowadzania kontekstów,
funkcjonalne wykorzystywanie kontekstów,
wychodzenie od cytatu, wprowadzania cytatów,
wprowadzanie elementów erudycyjnych,
błąd kardynalny a błąd rzeczowy.
Podczas kursu ćwiczone będzie - ustnie oraz pisemnie - tworzenie fragmentów i całych
wypracowań maturalnych zgodnie z obowiązującymi kryteriami.
II Wiedza historycznoliteracka i kontekstowa
Wiedza, którą należy funkcjonalnie wykorzystać podczas pisania wypracowania maturalnego na
poziomie rozszerzonym:
periodyzacja i idee epok wraz z tekstami źródłowymi,
nurty filozoficzne,
główne style w sztuce,
rodzaje i gatunki (epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne), w tym: parabola, mit, legenda, epos,
oda, tragedia antyczna, psalm, kronika, satyra, sonet, sielanka, ballada, bajka, pieśń, psalm, nowela,
tren, komedia, dramat romantyczny, powieść poetycka, a także odmiany powieści i dramatu, esej, tekst
naukowy, publicystyczny (felieton),
pojęcie tradycji literackiej i kulturowej (w utworach, budowanie wartości uniwersalnych),
styl indywidualny (dzieła literackiego, autora) oraz styl typowy (gatunku literackiego, prądu literackiego,
epoki),
informacje biograficzne i historyczne powiązane z omawianymi utworami literackimi,
cechy prądów literackich i artystycznych, grupa literacka i pokolenie literackie,
założenia programowe w utworach literackich różnych epok,
mit, motyw literacki, topos, archetyp (podstawowe motywy, toposy i archetypy, w tym: labirynt, Eden,
Arkadia, mit orfejski, androgyne, kompleks Edypa, kompleks Elektry, mit prometejski, Itaka, narcyzm,
deus ridens, deus artifex, homo viator, theatrum mundi, danse macabre, exegi monumentum),
nawiązania do tradycji biblijnej i antycznej w kulturze współczesnej, aluzja literacka.
III Wiedza teoretycznoliteracka i lingwistyczna
Wiedza, którą należy funkcjonalnie wykorzystać podczas pisania wypracowania maturalnego na
poziomie rozszerzonym:
konwencje literackie i ich cechy (baśniowa, oniryczna, turpistyczna, fantastyczna, symboliczna,
naturalistyczna, mimetyczna, realistyczna, naturalistyczna, groteskowa, postmodernistyczna etc.),
środki wyrazu artystycznego oraz środki znaczeniowe, w tym: epitet, metafora, porównanie, oksymoron,
peryfraza, hiperbola; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antyteza, paralelizm, wyliczenie,
elipsa; wersyfikacyjne, w tym przerzutnia – oraz ich funkcje,
treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego,
terminologia teoretycznoliteracka: ironia i autoironia, komizm, tragizm, humor, patos, katharsis, groteska,
idealizacja, sacrum, profanum, autobiografizm, metatekstualność, intertekstualność,
satyryczny i wartościujący charakter słów i konwencji,
kreacja czasu i przestrzeni w dziele literackim, świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków,
motywów), narracji, sytuacji lirycznej,
synteza sztuk, jej cechy i ewolucja od romantyzmu do współczesności,
funkcje języka: poznawcza (kategoryzowanie świata), komunikacyjna (dostosowanie języka do sytuacji
komunikacyjnej) oraz społeczna (budowanie wspólnoty regionalnej, środowiskowej, narodowej); typy
funkcji komunikacyjnej (impresywna, perswazyjna, ekspresywna, fatyczna, informacyjna, magiczna,
estetyczna),
sarkazm i ironia (oraz jej cele: satyryczny, parodystyczny, przejaw drwiny i sarkazmu, absurd),
homonimie, elipsy, paradoksy,
zamierzona innowacja językowa a błąd językowy; funkcja innowacji językowej w tekście,
elementy erystyki (manipulacja, dezinformacja),
stylizacja (jej typy), socjolekt,
warstwa semantyczna i semiotyczna tekstu,
mitologizacja i demitologizacja w utworach literackich,
heroizacja i deheroizacja,
odmiany synkretyzmu (rodzajowy, gatunkowy),
parafraza, parodia, trawestacja i ich wzorce tekstowe.
IV Konteksty
Typy kontekstów i ich funkcjonalne wykorzystanie (omówione zostaną też konteksty konkretnych lektur):
historycznoliteracki, teoretycznoliteracki, literacki, biograficzny, kulturowy, mitologiczny, biblijny, religijny,
historyczny, filozoficzny, egzystencjalny, polityczny, społeczny.
Kontekst należy rozumieć jako odniesienie się przez zdającego w pracy do na przykład: 1) historii
literatury 2) teorii literatury 3) charakteru epoki 4) biografii autora 5) innego utworu literackiego niż
wskazany w poleceniu 6) filmu, spektaklu teatralnego 7) utworu muzycznego, dzieła plastycznego 8)
mitologii 9) Biblii 10) religii 11) historii 12) filozofii 13) kwestii politycznych 14) kwestii społecznych.
V Lektury
Omówiona zostanie problematyka lektur obowiązkowych z poziomu rozszerzonego, a także ich związek
z tradycją literacką, programami epoki, grupy literackiej, nurtami filozoficznymi etc.
Ćwiczone będą różne propozycje odczytania tego samego utworu literackiego oraz funkcjonale
wykorzystanie ich przy tematach, które mogą pojawić się na maturze.
Lektury obowiązkowe - poziom rozszerzony:
Homer, Odyseja (fragmenty)
Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty)
Platon, Państwo (fragmenty)
św. Augustyn, Wyznania (fragmenty)
św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty)
Michel de Montaigne, Próby (fragmenty)
William Szekspir, Hamlet
Juliusz Słowacki, Lilla Weneda
Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia
realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub
Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw
Flaubert, Pani Bovary)
Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa
Franz Kafka, Proces (fragmenty)
Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa
Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania
Można również odwołać się do:
Poziom rozszerzony
Arystofanes, Chmury
Wergiliusz, Eneida (fragmenty)
François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty)
Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie
Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku
Obowiązują także lektury z zakresu podstawowego.
Lista lektur obowiązkowych będzie zamieszczana w arkuszu egzaminacyjnym.
Obowiązuje także umiejętność odczytywania, analizy i interpretowania utworów poetyckich (bez obowiązkowej listy lektur poetyckich) – będzie więc ćwiczona na zajęciach (zwłaszcza na przykładzie poezji współczesnej).
