Poniżej spis części zagadnień poruszanych podczas kursu. Szczegółowy wykaz tematów oraz harmonogram kursanci otrzymają na 1 zajęciach.
CZĘŚĆ I:
1. Podstawowe wiadomości o aparaturze i metodach stosowanych we współczesnej biologii.
a. Budowa i działanie mikroskopów: optycznego, kontrastowo-fazowego, polaryzacyjnego, elektronowego.
b. Metody badań komórek, tkanek i narządów roślinnych oraz zwierzęcych: chromatografia, elektroforeza, hodowla tkanek in vitro, metody z użyciem izotopów, przeciwciał monoklonalnych. Wprowadzenie do technik używanych w nowoczesnej genetyce i inżynierii genetycznej.
c. Przygotowanie preparatów histologicznych, skrawków mrożeniowych z materiałów roślinnych i zwierzęcych.
2. Molekularny poziom organizacji życia.
a. Przypomnienie podstaw budowy atomów, wiązań chemicznych, roli wody dla organizmów żywych.
b. Pierwiastki biogenne, makroelementy, mikroelementy.
c. Związki organiczne występujące w organizmach: białka, węglowodany, lipidy, kwasy nukleinowe.
3. Badania biologiczne - zastosowanie metody naukowej w sprawdzaniu hipotez za pomocą obserwacji i doświadczeń.
CZĘŚĆ II
1. Cytologia i histologia — techniki badań, przygotowanie preparatów.
2. Organizacja komórkowa: analiza budowy i funkcji składników komórek pro- i eukariotycznych.
3. Budowa i znaczenie błon plazmatycznych: transport.
4. Podziały komórek: amitoza, mitoza, mejoza.
5. Tkanki roślinne stałe i twórcze: morfologia i fizjologia.
6. Tkanki zwierzęce: nabłonkowa, łączna, mięśniowa, nerwowa i glejowa — opis budowy, czynność tkanek.
CZĘŚĆ III
Królestwa świata żywego
1. Metody klasyfikacji organizmów, jednostki taksonomiczne, rekonstrukcja filogenezy.
2. Wirusy: budowa, klasyfikacja, choroby wirusowe, wiroidy, priony.
3. Królestwo Procariota.
a. Morfologia, systematyka i chorobotwórczość bakterii.
b. Sinice: budowa, charakterystyka ogólna.
4. Królestwo grzybów.
a. Omówienie najważniejszych klas grzybów ze szczególnym uwzględnieniem budowy i sposobów rozmnażania. Grzyby chorobotwórcze.
b. Porosty jako przykład symbiozy.
5. Królestwo roślin.
a. Rośliny zarodnikowe: przemiana pokoleń, znaczenie ekologiczne i gospodarcze.
b. Rośliny nago- i okrytonasienne - budowa organów roślinnych, rozmnażanie.
c. Przemiany pokoleń a doskonalenie się przystosowań roślin do życia w środowisku lądowym.
CZĘŚĆ IV
Fizjologia roślin i zwierząt
A. Czynności życiowe roślin.
1. Transport w roślinach.
2. Odżywianie się roślin.
3. Rozmnażanie bezpłciowe i płciowe roślin.
4. Hormony roślinne, reakcje roślin.
B. Procesy życiowe zwierząt.
1. Powłoki zewnętrzne, szkielet - lokomocja, ochrona, podpora.
2. Mięśnie - mechanizm skurczu.
3. Układ nerwowy - przewodzenie bodźców, narządy zmysłów, klasyfikacja, sposób działania, receptory, odruchy.
4. Transport wewnętrzny; przegląd i ewolucja układów krwionośnych na wyższych poziomach organizacji budowy zwierząt kręgowych.
5. Budowa i fizjologia serca, automatyzm serca.
6. Wymiana gazowa: narządy oddechowe, transport gazów, fizjologia oddychania.
7. Trawienie: budowa i czynności układów pokarmowych zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem organizmu ludzkiego.
8. Regulacja hormonalna u zwierząt: gruczoły dokrewne, hormony, sposób działania.
9. Wydalanie: rola wydalania w utrzymaniu homeostazy organizmu, budowa i fizjologia narządów wydalniczych człowieka.
10. Rozród zwierząt: spermatogeneza, oogeneza, typ rozrodu w poszczególnych grupach systematycznych.
11. Biologiczne mechanizmy zachowania (behavior).
a. Zachowania wrodzone - reakcje instynktowne.
b. Uczenie się; typy uczenia się zwierząt wyższych.
CZĘŚĆ V
Przepływ materii i energii w świecie istot żywych
1. Związki wysokoenergetyczne: budowa i funkcje.
2. Regulatory reakcji chemicznych - enzymy.
3. Przebieg i znaczenie fotosyntezy dla życia na ziemi.
4. Główne szlaki uwalniania energii - metabolizm
a. Glikoza, cykl kwasów trójkarboksylowych.
b. Przemiany białek i tłuszczów.
c. Oddychanie komórkowe.
d. Metabolizm kwasów nukleinowych.
CZĘŚĆ VI
Podstawy dziedziczności
1. Grzegorz Mendel i jego prawa.
2. Pojęcia: allele, homo i heterozygoty, crossing over, determinacja płci. Prawa Morgana, ewolucja pojęcia genu.
3. DNA jako nośnik informacji genetycznej, budowa DNA i RNA, kod genetyczny.
4. Replikacja, traskrypcja, translacja informacji genetycznej.
5. Kontrola ekspresji genów: modele operonów pro i eukariotycznego.
6. Dziedziczenie pozajądrowe
7. Genetyka człowieka, choroby genetyczne.
8. Problem inżynierii genetycznej: enzymy restrykcyjne, techniki klonowania, organizmy transgeniczne, praktyczne zastosowanie inżynierii genetycznej.
CZĘŚĆ VII
Ewolucja organizmów
1. Mechanizm ewolucji, dowody na ewolucję, główni przedstawiciele myśli ewolucyjnej.
2. Zmienność genetyczna jako warunek ewolucji: genetyka populacji.
3. Specjacja i makroewolucja.
4. Pochodzenie i ewolucyjna historia życia.
5. Ewolucja naczelnych.
6. Ery i epoki w dziejach ziemi.
CZĘŚĆ VIII
Ekologia i geografia życia
1. Pojęcie gatunku, populacji, niszy ekologicznej, biotopu, biocenozy.
2. Zasięgi geograficzne organizmów, wodne i lądowe strefy biogeograficzne.
3. Osobniki i gatunki w układach ekologicznych. Reguły i zakresy tolerancji organizmów. Typy oddziaływań międzypopulacyjnych.
4. Ekosystemy i ich rozwój: cykle geochemiczne, łańcuchy pokarmowe, sukcesja ekologiczna (pierwotna i wtórna).
5. Człowiek a środowisko:
a. Wpływ na zanikanie gatunku.
b. Wpływ efektu cieplarnianego na życie na ziemi.
c. Problemy zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
